ANALYSE – De Zwitserse frank is enorm in trek als financiële vluchthaven door alle turbulentie rondom het handelsconflict tussen de VS en China en de Brexit. Aan die populariteit hangt echter een prijskaartje dat voornamelijk door het Zwitserse bedrijfsleven betaald wordt.

Vorig jaar maakte Zwitserland indruk met een economische groei van 2,5 procent. Die mooie stijging was vooral te danken aan een toenemende export van industriegoederen. Voorlopig kan het land alleen nog maar dromen van een dergelijk groeitempo.

Voor het lopende jaar is de groeiprognose al stapsgewijs bijgesteld van ruim 1,5 procent naar minder dan 1 procent. Zwitserland heeft wat last van de sterk afgekoelde economische groei in omliggende landen zoals Duitsland. De stiekeme opmars van de Zwitserse frank speelt echter de hoofdrol bij de groeivertraging.

De frank is sinds april 2018 langzaam maar zeker met 10 procent gestegen ten opzichte van de euro. Die opleving zet een flinke rem op de winstgevendheid van het lokale bedrijfsleven.

Zwitserse ondernemingen met kosten in franken en inkomsten in euro’s, staan voor de lastige keuze om genoegen te nemen met een lagere winstmarge of om de prijzen te verhogen en het risico te lopen dat ze zich uit de markt prijzen. Het is nog maar de vraag of het bedrijfsleven in Zwitserland de komende tijd wat lucht krijgt.

Zwitserse munt veilige haven

Een belangrijke reden voor de opmars van de kracht van de franks is dat de munt een veilige haven is in de financiële wereld.

Een stabiel politiek klimaat, een sterk ontwikkelde banksector en een centrale bank die gebruikelijk een behouden koers vaart, maken Zwitserland en de frank tot een aantrekkelijke bestemming in periodes waarin de spanning op financiële markten toeneemt. Dat is in 2019 bepaald het geval, als gevolg van de Amerikaans-Chinese handelsoorlog en de chaotische ontwikkelingen rondom Brexit.

Andere factoren die de frank omhoog stuwen zijn de zeer zwakke economische groei in Europa en het afzwakkende groeitempo in de Verenigde Staten. Centrale banken in deze gebieden doen hun best om de groei en inflatieverwachtingen aan te wakkeren.

De Amerikaanse Federal Reserve verlaagde eind oktober voor de derde maal dit jaar de rente. Ondertussen duwde de ECB de rente nog verder in de min. De bank kondigde bovendien een nieuw opkoopprogramma aan voor obligaties en andere activa.

De Zwitserse centrale bank (SNB) heeft op dit vlak nauwelijks ruimte voor een tegenzet: sinds januari 2015 hanteert de SNB al een rente van minus 0,75 procent.

Toegegeven: de SNB probeert op andere manieren de opmars van de frank af te remmen. In 2017 riep weekblad The Economist Zwitserland nog uit tot de grootste valutamanipulator ter wereld – nog voor landen zoals China en Rusland. Voorlopig halen de marktinterventies van de Zwitserse centrale bank echter weinig uit.

Een eind van de opmars van de Zwitserse frank komt pas in zicht als de rust gedurende langere tijd terugkeert op financiële markten en de Europese economie weer een teken van leven vertoont. Voorlopig blijft het lokale bedrijfsleven via een sterke munt echter de prijs van Zwitserse zekerheid betalen.

Joost Derks is valuta-expert en algemeen directeur bij de Nederlandsche Betaal & Wisselmaatschappij (NBWM). Hij heeft ruim twintig jaar ervaring in de valutawereld. Deze column geeft zijn persoonlijke mening weer en is niet bedoeld als professioneel (beleggings)advies.